Nie każdy problem z mówieniem, czy zaburzenie mowy może być oznaką jąkania. Początkowo może to być fizjologiczna niepłynność mówienia. Ważne jest, aby dokładnie obserwować dziecko i wiedzieć co powinno nas zaniepokoić, aby odpowiednio wcześnie zareagować i zgłosić się do specjalisty w celu podjęcia odpowiedniej terapii.
Rodzaje jąkania
- jąkanie rozwojowe, które przypada na okres intensywnego rozwoju systemu językowego dziecka tj. w wieku 2-5 lat i ma charakter przejściowy (zmniejsza się wraz z wiekiem i z doskonaleniem systemu językowego) i mija.
- jąkanie wczesnodziecięce (u dzieci do 7 roku życia) o charakterze patologicznym, wynikające z pogłębiającego się jąkania rozwojowego
Podstawowe symptomy jąkania:
- Powtarzanie – głoski (mała l-l-l-lokomotywa), sylaby (mała lo-lo-lokomotywa), części wyrazu(mała loko, loko lokomotywa), wyrazów jedno i wielosylabowych (to – to jest lokomotywa, to jest – to jest lokomotywa), frazy (to jest – to jest lokomotywa).
- Przeciąganie głoski np. yyyy to jest lokomotywa.
- Pauzy (momenty ciszy)
- Rewizje (poprawki)np.. to są …… jest mała lokomotywa.
- Embołofrazje, czyli nawyk rozpoczynania zdania od samogłoski „a” lub dźwięku pośredniego „e”, „y”.
- Tachylalia – zbyt szybkie, nieregularne tempo mówienia.
- Bradylalia – zbyt wolne, nieregularne tempo mówienia
- Dysrytmia – nierytmiczne mówienie ( raz wolno, raz szybko ).
Jąkanie powstaje zwykle w wieku przedszkolnym, a ujawnia się wtórnie lub nasila w okresie dojrzewania. W toku kształtowania się mowy istnieje szczególna podatność na wszelkie jej zaburzenia, ponieważ dziecko cechuje ogólna ruchliwość, szybkie wzbogacanie słownika oraz rozwój myślenia. Rozumienie mowy rozwija się szybciej niż umiejętność wysławiania.
W przypadku małego dziecka (od 2 do 5 r.ż), u którego stwierdzono niepłynność mowy i występują u niego jedynie objawy pierwotne (mówi niepłynnie, przeciąga i powtarza głoski, sylaby) i nie występują dodatkowe współruchy, napięte pauzy, bloki wskazana jest pomoc w formie zajęć logopedycznych. U dzieci starszych, które są świadome swojego jąkania może pojawić się u nich lęk przed mówieniem – logofobia, mogą także kształtować się inne negatywne emocje i postawy, wówczas terapia logopedyczna powinna być wspomagająca i prowadzona równolegle z terapią psychologiczną.
Rodzicu zapamiętaj!
- nie krytykuj dziecka za jego wypowiedzi,
- nie przerywaj mu jego wypowiedzi, cierpliwie wysłuchaj go do końca
- nie rób uwag w postaci „nie jąkaj się!”
- podczas jego wypowiedzi nie zwracaj uwagi dziecku, aby mówiło wolniej, powtórzyło „normalnie”, zastanowiło się zanim coś powie, ponieważ takie uwagi zwiększają zaburzenie płynności mowy, a dziecko zwraca głównie uwagę na to jak mówi, a nie na to co ma powiedzieć,
- mów do dziecka powoli i spokojnie,
- dużo czytaj dziecku, pozwalając mu na włączanie się w tok czytania, poprzez np. dopowiadanie znanych mu słów, również w wolnym i spokojnym tempie.
Jeżeli mowa dziecka w jakikolwiek sposób nas niepokoi lub nie jesteśmy pewni jak postępować wobec jego trudności, powinniśmy zgłosić się do logopedy, w celu postawienia odpowiedniej diagnozy i uzyskania wskazówek do pracy z dzieckiem.
