Codzienne życie osoby po udarze lub urazie zmienia się o 180°. Możliwość komunikacji z otoczeniem nagle zostaje utrudniona, najprostsze czynności, takie jak chwytanie przedmiotów, ich dostrzeganie czy przemieszczanie się – stają się trudne do zrealizowania. Osoba z afazją często nie może wykonywać swojego wcześniejszego zawodu, musi się przekwalifikować lub zmienić pracę.
Nawet u 40% pacjentów z afazją może pojawić się depresja poudarowa. Chorzy mogą borykać się także z poudarowymi zaburzeniami lękowymi, apatią (stanem psychicznym, któremu towarzyszą: silne poczucie rezygnacji, obojętności, redukowanie potrzeb i kontaktów do minimum oraz obniżony nastrój) czy labilnością emocjonalną (intensywnymi i gwałtownymi zmianami nastrojów). Należy podkreślić, że depresja negatywnie wpływa na efektywność terapii, dlatego trzeba być czujnym i zwracać uwagę na samopoczucie podopiecznego.
Nie ma dwóch takich samych pacjentów z afazją. Każdy osoba doświadcza różnych trudności o różnym stopniu nasilenia. Może mieć problemy z czytaniem, pisaniem, rozumieniem, powtarzaniem czy nadawaniem mowy. Afazja nie lubi pośpiechu. Tu nie da się włożyć pacjenta w życie sprzed udaru czy wypadku gdyż ono już nigdy takowym nie będzie. Pacjent z afazją przetwarza informacje nawet 4 razy wolniej w porównaniu do osoby bez ogniskowego uszkodzenia mózgu, dlatego też komunikaty kierowane do chorego powinny być jasne, wyraźne i krótkie.
Pracując z pacjentami afatycznymi bardzo często obserwuje sytuacje, w których osoby doskonale wiedzą co chcą powiedzieć ale potrzebują na to trochę więcej czasu niż statystyczny Kowalski, lecz to najczęściej najbliższe otoczenie nie daje im możliwości swobodnej wypowiedzi w postaci: wyręczania w mowie, pospieszania, irytowania się, dopowiadania za pacjenta.
W terapii ciągłe interakcje są szalenie ważne. Nie da się skupić terapii tylko wokół gabinetu. Największą pracę wykonujemy tak naprawdę w domu. Jednakże, żeby była ona skuteczna konieczny jest dobrostan chorego. Warto więc, by bliscy i otoczenie angażowali osobę z afazją w codzienną rozmowę ale też rozumieli, że terapia afazji jest terapią żmudną i wymagającą pracy na wielu płaszczyznach by przywrócić system językowy.
Depresja w chorobach, czy obniżenie nastroju są stanami, których nie należy bagatelizować. Warto zasięgnąć konsultacji specjalisty jeśli widzimy iż problem narasta.
Osoba dotknięta afazją przeżywa dojmującą stratę swojego życia, dawnego „ja”. Jednakże bliscy również ponoszą stratę, muszą odnaleźć się w nowej sytuacji, wziąć na swoje barki odpowiedzialność za wspólne życie, stworzyć warunki do rehabilitacji i wspierać osobę z afazją.
Rozmawiając powinniśmy mieć świadomość, że utrata porozumiewania się niesie ze sobą wiele trudnych uczuć: niepokoju, smutku, wściekłości, złości, lęku. Frustracja jest po obu stronach: osoba z afazją chce być rozumiana a słuchacz chce zrozumieć. Często pacjenci podczas terapii nie mogą skupić się na rehabilitacji, wracają wspomnieniami do czasów sprzed zachorowania i nie mogą zaakceptować siebie „tu i teraz”. Jest to klamra spinająca zmagania osoby z afazją. Warto wtedy poruszyć temat straty – omawiać z osobą z afazją poszczególne etapy i wspólnie się zastanawiać, na jakim etapie obecnie się znajdujemy, pomóc nazwać towarzyszące emocje. Zdarza się, że pacjent nie rozumie swoich emocji albo im zaprzecza.
Nie można iść w terapii do przodu, jeżeli pomija się stan emocjonalny osoby z afazją. Akceptacja, podobnie jak powrót do zdrowia, jest podróżą i jest to długa droga, która wymaga ciągłych, codziennych zmagań.
Często osoby z afazją kurczowo trzymają się swojej choroby, widzą brak postępów w procesie rehabilitacji – na przykład narzekają, że nie umieją pisać i czytać. Często mówią, że nie mogą się pogodzić z tym. Są wściekli albo czują bezradność.
Podczas rozmowy warto przyjrzeć się emocjom i wtedy okazuje się, że nie ma w nich po prostu zgody na ten stan rzeczy i zatrzymujemy się na etapie depresji, która nie jest zdiagnozowana lub po prostu bywa bagatelizowana.
