Ustny tor oddechowy w znaczący sposób wpływa na rozwój i kształtowanie układu stomatognatycznego. Następstwem notorycznego braku zwarcia wargowego ( zamknięcia ust) jest brak bodźca dla mięśni, które występują w okolicy ustno-twarzowej. To prowadzi do zaburzenia równowagi pomiędzy mięśniami policzków, języka i warg, co w rezultacie przekłada się między innymi na nienormatywną pozycję spoczynkową języka.
Najbardziej prawidłowym oddychaniem jest oddychanie przez nos. Podczas oddychania przez nos dochodzi do filtracji, czyli podgrzewania i nawilżania powietrza (spełniana jest wówczas funkcja ochronna), produkcji tlenku azotu – większość (60%) tlenku azotu jest wytwarzana przez błony śluzowe zatok przynosowych (funkcja ochronna górnych dróg oddechowych).
Wytworzenie tlenku azotu pozwala chronić przed infekcjami górne drogi oddechowe. Podczas oddychania przez usta tą ochronę przejmują migdały i migdałki, dochodzi do nadmiernego działania tarczycy, zmienia się poziom natlenienia i prowadzi to do zmiany metabolizmu. Dodatkowo oddychanie przez nos może poprawić przenoszenie doświadczenia do pamięci długotrwałej, wpływać na percepcję i funkcje poznawcze człowieka i co ciekawe, oddychanie przez nos może zapewnić o 10% więcej tlenu niż oddychanie przez usta.
Oddychanie przez usta to jedno z zaburzeń wzorca oddychania u dzieci, które związane może być ze złym stanem zdrowia dziecka czy upośledzonym układem odpornościowym (częste infekcje, alergie związane z powiększeniem migdałów i migdałków). Innymi możliwymi funkcjonalnymi zaburzeniami oddychania mogą być zaburzenia wzorca oddychania, zaburzenia oddychania podczas snu, bezdech senny, hiperwentylacja (zwiększona wentylacja płuc) i hipowentylacja (niedostateczne dostarczenie tlenu do organizmu w wyniku obniżonej ilości oddechów na minutę).
Oddychanie przez usta nie tylko wpływa na wspomniany układ odpornościowy, ale również zmienia funkcję połykania. Przy normalnej czynności połykania język styka się z podniebieniem. Oddychanie przez usta powoduje, że język podczas przełykania przesuwa się do przodu zamiast w górę, a żuchwa porusza się do tyłu zamiast pozostawać w bezruchu. Nieprawidłowe wzorce oddechowe wpływają również na ułożenie głowy, szyi, obręczy barkowej i szczęki, a tym samym na resztę ciała.
W przypadku dzieci oddychających przez usta zauważa się, że rozwijają one wypukły profil twarzy. Żuchwa, zamiast rosnąć do przodu, rośnie do tyłu i do dołu, prowadząc do zagłębionej struktury twarzy. To zniekształcenie wzrostu twarzy jest często obserwowane u dzieci z przewlekłym oddychaniem przez nos. Typowy wzrost twarzy osoby oddychającej przez usta zawiera słabe kości policzkowe, cofnięty podbródek, wypukły profil twarzy, spłaszczoną część twarzy, nadmierny wzrost wertykalny twarzy.
Kiedy usta są otwarte do oddychania, napięte mięśnie policzkowe przykładają zewnętrzną siłę do szczęki i żuchwy, z czasem zwężając łuki zębowe. Ponadto język powinien spoczywać w górnej części jamy ustnej na podniebieniu, a opada przy oddychaniu przez usta. Z powodu braku ciśnienia bocznego górny łuk zwęża się, a środkowa część twarzy nie jest popychana do przodu. Niejednokrotnie mamy okazję zobaczyć dziecko, które śpi z otwartą buzią i równocześnie oddycha przez usta, często też taki sposób oddychania związany jest z chrapaniem lub bezdechem sennym. Takie dzieci mają zwiększoną aktywność we współczulnym układzie nerwowym, słabą reakcję na stres oraz brak równowagi w gazach krwi.
Wszystko to prowadzi do częstego występowania zachowań nadpobudliwych, słabego uczenia się, trudności behawioralnych, opóźnionego rozwoju intelektualnego i niższego poziomu hormonu wzrostu wpływającego na rozwój twarzy, kości, mięśni oraz na poziom tłuszczu i insuliny.
Bibliografia: A.Zajączkowska- Drożdż ” Oddychanie a rozwój twarzy”