Smoczek to temat bardzo kontrowersyjny, budzący szereg wątpliwości wśród rodziców. Czy rzeczywiście jest się czego obawiać? Czy smoczek jest takim złym, jakim go malują? Na te pytania spróbuję odpowiedzieć i mam nadzieję nieco uspokoić rodziców moich pacjentów.
Ssanie czyli jedna z podstawowych potrzeb noworodka, to naturalny odruch, w który wyposażyła nas matka natura, abyśmy byli zdolni do przetrwania w pierwszych miesiącach życia. To również potrzeba samoregulacji. Rozwój odruchowych reakcji oralnych u dziecka świadczy o dojrzewaniu ośrodkowego układu nerwowego. Reakcje ( m.in ssanie) nie zanikają – rozwijają się, ewoluując, ustępując miejsca ruchom dowolnym, czyli funkcjom oralnym.
Odruch ssania
Jest to fizjologiczny, bezwarunkowy odruch pierwotny. Zaczyna pojawiać się w okolicach 17. tygodnia życia prenatalnego (na zdjęciach z badania USG można dostrzec dziecko, które ssie własny kciuk). Jego szczyt przypada na okoli-ce 3.-4. miesiąca życia, zaś jego zintegrowanie na 6.-9. miesiąc życia. Później o ssaniu mówimy jako o funkcji.
Ssanie nieodżywcze – NNS (ang. non-nutritive sucking)
Pomaga ono dziecku w samoregulacji. Daje dziecku satysfakcję i pozwala czuć się bezpiecznie. Jego funkcją jest również zaspokajanie bezwarunkowego odruchu ssania. Najczęściej dzieci ssą smoczek lub opróżnioną pierś mamy. Należy tu zaznaczyć: ssanie nieodżywcze – zwłaszcza w pierwszych miesiącach życia dziecka – może wspierać funkcje ssania odżywczego.
Ssanie odżywcze – NS (ang. nutritive sucking)
Jego głównym celem jest pobór pokarmu. Zaspokojenie potrzeby głodu. Jest ono znacznie trudniejsze od ssania nieodżywczego.
Kilka słów o ssaniu nieodżywczym. Na pewno nie jest takie straszne, jak je malują!
Oto kilka potwierdzonych pozytywnych stron ssania nieodżywczego:
1. Ułatwia naukę koordynacji ssanie – połykanie – oddychanie.
2. Wspomaga dojrzewanie ośrodka oddychania.
3. Wspomaga wydzielanie enzymów trawiennych i perystaltykę jelit.
4.Zmniejsza odczuwanie bólu w trakcie zabiegów i procedur medycznych.
5. Chroni przed SIDS (zespołem nagłej śmierci łóżeczkowej, ang. Sudden Infant Death Syndrome).
W jaki sposób używać smoczka mądrze?
Poczekaj aż ustabilizuje się laktacja. Smoczek zmienia wzorzec ssania piersi i po tym, jak go podamy za wcześnie może pojawić się problem z ssaniem odżywczym, które wymaga intensywnej pracy artykulatorów. Krótko mówiąc – smoczek może na początku więcej zaszkodzić niż pomóc. Na samym starcie dziecko naprawdę potrzebuje być przy piersi długo. Ssaniem musi pobudzić piersi do pracy. Wiem, że może to być uciążliwe, ale uwierz mi, to mija. Doradcy laktacyjni mówią żeby nie podawać smoczka przed ukończeniem 6 tygodnia życia.
Wybieraj smoczki dopasowane do buzi dziecka, zwracaj uwagę na rozmiary oraz tworzywa z jakich są wykonane. Smoczek ma pasować du buzi dziecka, a nie do koloru kocyka. Czasami to poszukiwanie przysłowiowej igły w stogu siana, ale warto poświęcić czas by znaleźć odpowiedni model smoczka, który będzie pasował do buzi twojego dziecka.
Kiedy podawać smoczek aby spełnił swoje funkcje?
Dziecko, które jest najedzone, ma zmienioną pieluchę również może być niespokojne i płakać. Taka sytuacja nie oznacza, że od razu należy pchać do buzi smoczek. Pamiętajmy, że płacz dziecka jest formą komunikacji z rodzicami i może oznaczać chociażby potrzebę bliskości. Kiedy podawać smoczek? Do zasypiania i w sytuacjach awaryjnych np. jazda wózkiem z płaczącym maluchem czy w sytuacjach kiedy wyczerpaliśmy wszystkie pomysły na płacz malca, a ono ciągle marudzi.
Kiedy dziecko wypluje smoczek np. chwilę po zaśnięciu nie wkładaj go ponownie jeżeli śpi.
Nigdy nie wkładaj smoczka do buzi dziecka z automatu. Dziecko poznaje świat poprzez wkładanie do buzi rączek, nóżek, różnych przedmiotów o określonej strukturze i fakturze. W ten sposób odwrażliwia jamę ustną i buduje gotowość motoryczną do rozszerzania diety.
Z wiekiem ograniczaj używanie smoczka do niezbędnego minimum. 12-sty miesiąc życia to idealny moment aby powiedzieć smoczusiowi pa-pa. Z każdym kolejnym miesiącem odcięcie ” smoczkowej pępowiny” będzie znacznie trudniejsze
Pamiętaj, że nieodpowiednie i długotrwałe używanie smoczka prowadzi do:
Wady zgryzu – powstają tylko w następstwie przedłużonego okresu ssania smoczka, a więc w wieku 2-3 lat i po kilka godzin dziennie. Najczęściej można obserwować przedni zgryz otwarty, zwężenie szczęki i pogłębienie tyłozgryzu.
Może przyczyniać się do powstawania próchnicy
Wpływa w późniejszym wieku na powstawanie wad wymowy.